Lân fan taal – Culturele hoofdstad Leeuwarden

Klipper Nova Cura

Afgelopen vrijdagmiddag 20 april was ik te gast in Lân fan taal in Culturele Hoofdstad 2018 Leeuwarden, op uitnodiging van Drongo talenfestival. Het was prachtig weer en het toeval wilde dat ik net een paar dagen daarvoor een uitnodiging voor nog iets anders in Leeuwarden had ontvangen, van oud-schoolgenoot Judith de Bruin, sprekerscoach en dagvoorzitter. Die 20e april zijn zij en haar partner Paul de trotse nieuwe eigenaren geworden van de klipper Nova Cura, voorheen eigendom van de havenmeester van Leeuwarden. Voordat ik naar het Lân van taal ging, ben ik naar de Willemskade gegaan en heb ik een rondleiding gekregen op de Nova Cura. Het is een prachtig, goed onderhouden zeilschip voor intieme groepen t/m 12 personen. Tussen april en oktober vaart het rond en in de wintermaanden is het een hotelschip in het hartje van Groningen, van oktober tot april.

Bezoekerscentrum Obe

Maar terug naar Leeuwarden! Na het bezoekje aan Judith en de Nova Cura ben ik in de stralende zon door het levendige Leeuwarder centrum via de bruisende markt, met veel biologische kramen, naar Obe gelopen, het centrale bezoekerscentrum van Lân van taal. Drongo had vele relaties uitgenodigd en later bleek dat een gemêleerd (inter)nationaal gezelschap was afgereisd naar het Hoge Noorden, zoals twee Zuidafrikaanse dames, twee vertegenwoordigsters van de ambassades van Oostenrijk en Zwitserland, een tolk van het Hof van Justitie van de Europese Unie en nog diverse anderen.

2760 talen

Ik was vroeg en ze zeiden dat iedereen vanwege het mooie weer buiten was gaan wachten. Ik zag een grote groep mensen en ik voegde me bij hen, net op het moment dat er twee groepen met twee rondleiders gevormd werden. Ik kon me niet herinneren dat we ook een rondleiding door Leeuwarden zouden krijgen, maar ik hoorde dat de ene rondleider de Friese Verhalen Tour zou doen en dat leek me erg leuk en bovendien trok het me ook bijzonder aan om met dat mooie weer lekker buiten te lopen! Ik vroeg aan een paar anderen “wat hen naar Leeuwarden had gebracht” en ze zeiden: “de trein”. Ik antwoordde: “Nee, ik bedoel, wat is jullie relatie met Lân fan taal? Van waaruit doen jullie mee?” Ze keken mij niet begrijpend aan; ik vroeg dus: “Zijn jullie hier niet vanwege Lân fan taal?” Nee, zij waren hier om een stadswandeling te maken… Snel heb ik afscheid genomen en ben ik als een speer het Obe gebouw weer ingevlogen. Ik was net op tijd binnen om te zien, dat de anderen ook naar binnen waren gekomen en dat het programma op het punt stond om te beginnen. Oeps! Was ik dus bijna met de verkeerde groep meegegaan… Dat zou me wat geweest zijn!

(l) Alex de Jager, Afûk (m) Siart Smit, Lân fan taal (r) Frank den Oudsten, Tresoar

Siart Smit, programmadirecteur van Lân fan taal deed de opening en vertelde ons wat het Lân van taal allemaal is en doet. Dat ga ik hier niet allemaal vertellen: ik raad je aan om naar Friesland af te reizen en daar te zien, hoe prachtig ons land is en wat een bijzondere dingen daar allemaal gebeuren. Het is niet alleen in de Randstad dat men creatief is. Ook daarbuiten gebeurt veel, of wellicht… nog wel veel meer!

Foto van FB @relaxerette

Na Obe zijn we naar de schuin ertegenover gelegen Prinsentuin gegaan, nu de Taaltuin, en hebben we meegetrild op de snurkbank en verderop geluisterd naar tandenpoetsgeluiden; ik weet niet zo goed wat dat te maken heeft met taal, maar misschien stond dit al in het park? Helaas hebben we De Relaxerette moeten missen, want die is op tournee gegaan na het Talentuinfestival van 13, 14 en 15 april. Die dagen was De Relaxerette voor het eerst te zien en er stonden lange rijen liefhebbers voor deze ronddraaiende installatie, die de ligger in een hangmat meevoert naar een ander perspectief, starend naar de wolken, met een koptelefoon op vervolgens de ogen sluitend en luisterend, hangend en ronddraaiend genietend van verhalen en geluiden, waardoor gedachten eventjes stilgezet werden.

In Tresoar

Na de Taaltuin zijn we naar de Tresoar gegaan, het Fries historisch en letterkundig museum. Naast Afûk, dat weer naast de Taaltuin ligt. De gastcurator Frank den Oudsten heeft ons een met bijzondere lichtbeelden persoonlijk verhaal verteld over hoe je tentoonstellingen inricht, collecties ontsluit en gebouwen daarvoor maakt en de relatie hierbij met theater. Enerzijds jammer dat hij zich van tevoren niet in ons talenmensen verplaatst hand, anderzijds was het ook wel boeiend om te zien dat ook dit soort werelden blijken te bestaan. We kregen nog een rondleiding door het bijzondere gebouw en langs de tijdelijke tentoonstelling over Friese dichters in Amsterdam in de 20’er jaren.

Anne Graswinckel & educatie programma

Vervolgens zijn we weer naar de Talentuin gegaan, waar Anne Graswinckel ons vertelde over het educatieve programma van Lân van Taal, met als thema: de noodzaak van en de liefde voor taal. Ze had een prachtige doos, de Taal-kit bij zich met mooi vormgegeven lees- en speelmateriaal erin; een doorgaande leerlijn taalplezier voor alle leeftijden.

We hebben nog wat staan praten in de Taaltuin voordat we naar het meertalige paviljoen MeM zijn gegaan: living room of languages. Op de site van MeM lezen we: ” Het Talenpaviljoen MeM bestaat uit twee vrouwenlichamen die samen een beeld worden. De hoepelrok vormt het Talenpaviljoen MeM waar iedereen welkom is. Zij verbeelden samen de meertaligheid en de moedertaal waar je je het beste in kan uiten. Binnen in het Talenpaviljoen stap je in de wereld ‘onder’ de taal. De taal waar de mens mee wordt geboren en van waaruit de moedertalen zich opbouwen. Buiten kan de bezoeker zijn/haar mooiste woord op een ‘post it’ schrijven. Een paneel dat op het beeld wordt gespijkerd, zodat het geheel gaandeweg bekleed wordt met ‘de mooiste woorden’ van bezoekers. In het Talenpaviljoen zijn optredens, lezingen, poëzie, presentaties. Om er voor te zorgen dat we niet in makkelijk gesproken taal terecht komen, is er gekozen om met dove medewerkers het talenpaviljoen te bemensen. Hierdoor moet er op een andere manier ‘gesproken‘ worden. Dit maakt onderdeel uit van het concept. (…) De programmering zal steeds iets van andere minderheidstalen laten horen of zien. De horeca probeert ook op deze buitenlandse landen haar hapjes en drankjes af te stemmen.” Zo werden er bijvoorbeeld de afgelopen week allemaal activiteiten gedaan die te maken hadden met “Zuid-Hollands” en van 22 t/m 29 april is het Oaveriesselse weke.

Alex de Jager geeft uitleg over MeM

Voor het diner gaf de verse directeur Alex de Jager van Afûk (spreek uit: afoek, ahum…) een uitleg bij het MeM paviljoen.Op de site van omroep Friesland kun je lezen: Quote “Het ontwerp is een vrouw (‘mem’ is moeder) met twee hoofden, om te symboliseren dat Friezen twee moedertalen hebben: het Fries en het Nederlands. Van maart tot en met oktober zijn daar allerlei activiteiten op het gebied van minderheidstalen. (…) BUOG (Bedenkers en uitvoerders van ongewone gebeurtenissen) is de ontwerper en uitbater van dit paviljoen. Zij zorgen ook voor de horeca: de bediening wordt gedaan door dove mensen, want gebarentaal is ook een taal. Het paviljoen wordt eind oktober afgebroken en dan gaat BUOG het weer verkopen. Het talenpaviljoen is gebouwd door studenten van de Friese Poort.” End quote

het voorgerecht

We kregen een heerlijke, met liefde bereide maaltijd voorgeschoteld (die we uit eigen zak hebben betaald) met meerdere gangen en koffie (de anderen, ik niet) met lekkers toe. En speciaal voor mij was heerlijk veganistisch gekookt.

 

Photo http://www.rug.nl

 

Na het diner was het programma nog láng niet afgelopen: we werden na het diner verwacht in de Treosar. Daar was Dr. Nanna Hilton, een Noorse jonge professor die vloeiend Nederlands spreekt en een boeiende presentatie heeft gegeven over de taalapp Stimmen. Ze was eigenlijk griepig, maar is toch de presentatie komen doen! ’s Ochtends had ze nog met koorts in haar bed woordkaarten voor haar presentatie gemaakt!

Tenslotte vond de afsluiting van de dag plaats op het Oldehoofsterkerkhof met een meertalige videoprojectie ‘Weagen/Waves/Wellen’ op de toren Oldehove. Deze projectie is op 13 april in première gegaan en is gemaakt door filmmaker en muzikant René Duursma, schrijver en dichter Rodaan Al Galidi en animator Antonia Rehnen. Bij de projectie is gebruik gemaakt van het werk van dichter Tsjêbbe Hettinga en beelden uit het Fries Film Archief. Dit is de tweede projectie op de Oldehove. Ieder kwartaal komt er een nieuwe projectie. Ik ben de trappen van het Obe paviljoen opgeklommen en heb van bovenaf naar de intrigerende projectie met geluid staan kijken en luisteren.

Wat een afwisselend en interessant programma en wat een mooie ontmoetingen!

Ter afsluiting nog even terug naar Afûk. Op de site van Afûk kun je lezen: “de missie van de Afûk voor de komende beleidsperiode (2016-2020) is: ‘ferbine en diele’ (verbinden en delen). Door onze eigen activiteiten met die van anderen te verbinden willen wij onze doelen nog beter bereiken en door onze kennis en ervaringen met anderen te delen de expertise op het gebeid van meertaligheid vergroten. Onze doelen zijn: taalpromotie, taaloverdracht en cultuuroverdracht. En omdat die niet los van elkaar staan, willen wij de samenhang daartussen nastreven. Wij richten ons daarbij op de Friese gemeenschap in de volle breedte: van baby tot oudere. Wij willen Fryslân verbinden met de wereld en de wereld met Fryslân. De middelen die ons ter beschikking staan zijn met het oog op de drie hoofddoelen bijelkaar gebracht in ‘stipepunt’, ‘onderwijs’ en ‘uitgeverij/winkel’. Wij zien ‘Lân fan taal’ als het middel bij uitstek om bovengenoemde missie en doelen te realiseren. In ‘Lân fan taal’ gaat het om het verbinden van taalgemeenschappen binnen Fryslân met die elders in Europa. Wij willen taal en meertaligheid meer zichtbaar maken, nieuwe samenwerkingsverbanden tot stand brengen in en buiten Fryslân en nieuwe impulsen geven aan het (cultuur)toerisme.”

Ik ben zeer onder de indruk van alles wat de Friezen hier op taalgebied met elkaar neerzetten. Ik sluit me dan ook van harte aan bij het prachtige streven van Afûk, dus ik zou willen zeggen: verbind je met Friesland, ga naar culturele hoofdstad Leeuwarden! “Ça vaut le détour” zeggen de Fransen, het is het omrijden meer dan waard! Groningen is een prachtige noordelijke stad met zuidelijke allures, maar Leeuwarden kan er ook wat van! Misschien een combi van maken en een mooie noordelijke reis ondernemen? Iedereen reist de hele wereld over en men vindt dat dan helemaal niet ver, terwijl als je dan binnen Nederland een paar uur moet reizen, dan oooooooooooh, dan is dat zooooooooooo ver…
Laat je niet kennen, leer Nederland kennen en haar meertaligheid!

Nog verder lezen? Zie dan ook: Taal is alles en alles is taal